przez naukowców
Nie ma na razie konieczności większego ograniczenia liczby turystów odwiedzających Jaskinię Raj - wynika z badań prowadzonych przez naukowców. Rocznie jaskinię zwiedza 100 tys. turystów. Ruch jest ograniczony - co kwadrans do jaskini wchodzi 15 osób. Wykład dla kieleckich gimnazjalistów na temat wpływu turystyki na szatę naciekową wygłosił, w w sali przy jaskini, prof. Marek Jóźwiak z Samodzielnego Zakładu Ochrony i Kształtowania Środowiska Uniwersytetu Humanistyczno-Przyrodniczego Jana Kochanowskiego w Kielcach.
stylu życia (zainteresowania, sposób spędzania wolnego czasu, wyznawane wartości, model konsumpcji); * demografii (klienci i nie-klienci rynku gastronomicznego); * zachowań związanych z korzystaniem z gastronomii - typy odwiedzanych lokali, częstotliwość i okazje korzystania z usług gastronomicznych, kryteria wyboru lokalu, struktura wydatków na jedzenie poza domem, * korzystania z usług take-away; * zamawiania posiłków przez telefon / Internet; * profil „heavy", „medium" oraz „light" user'ów punktów gastronomicznych w oparciu o segmenty Roper Consumer Styles.